Ρηξη Προσθιου Χιαστου Συνδεσμου
Ο Πρόσθιος Χιαστός Σύνδεσμος ( ΠΧΣ) είναι ένα από τους πιο βασικούς συνδέσμους σταθεροποίησης του γόνατος. Βρίσκεται στο μέσο του γόνατος συνδέοντας τη κνήμη με το μηρό και ελέγχει τη πρόσθια μετατόπιση της κνήμης ως προς το μηρό. Επιπλέον συμβάλλει κατά πολύ στη στροφική σταθερότητα του γόνατος.
Το γόνατο όπως είναι καλά γνωστό, είναι από ανατομικής κατασκευής μία ασταθής άρθρωση. Η σταθερότητα του γόνατος βασίζεται κυρίως στους συνδέσμους του. Αυτοί είναι οι δύο πλάγιοι σύνδεσμοι (έσω και έξω πλάγιος σύνδεσμος) και οι δύο χιαστοί σύνδεσμοι (πρόσθιος και οπίσθιος).
Η ρήξη του ΠΧΣ είναι ένας αρκετά συχνός τραυματισμός. Συνήθως πρόκειται για πλήρη ρήξη, πολύ πιο σπάνια επέρχεται μερική ρήξη, δηλαδή ρήξη της μίας από τις δύο δέσμες του ΠΧΣ. Η ρήξη προέρχεται συνήθως μετά από στροφικό τραυματισμό στο γόνατο, με άμεση δημιουργία αίμαρθρου (Ποσότητα αίματος στο γόνατο) και πόνο.
Ένα γόνατο με ρήξη ΠΧΣ παρουσιάζει αστάθεια, πράγμα που θέτει σε κίνδυνο για τραυματισμού των μηνίσκων και των χόνδρων. Αυτός είναι και ο βασικότερος λόγος χειρουργικής αποκατάστασης της ρήξης, δηλαδή η θεραπεία της αστάθειας του γόνατος.
Η διάγνωση της ρήξης του ΠΧΣ τίθεται από το ιστορικόν του τραυματισμού, και τη κλινική εξέταση του ασθενή. Αυτή επιβεβαιώνεται με τη μαγνητική τομογραφία (MRI)
Η αντιμετώπιση της ρήξης του ΠΧΣ εξαρτάται από την ηλικία και τις προσδοκίες του ασθενή, με τη πλάστιγγα να γέρνει πολύ περισσότερο προς την αποκατάσταση της ρήξης, όσο νεότερος είναι ο ασθενής. Δηλαδή οι ανάγκες και οι απαιτήσεις του ασθενή καθορίζουν την θεραπεία. Ασθενείς βεβαίως που θέλουν να συνεχίσουν να αθλούνται σίγουρα χρειάζονται αποκατάσταση της ρήξης για αποκατάσταση της αστάθειας και πρόληψη περαιτέρω κακώσεων στο γόνατο.
Σαν πρώτο βήμα θεραπεία είναι η άμεση χρήση παγοθεραπείας και ξεκούρασης.
Η συντηρητική θεραπεία της ρήξης έγκειται στη ενδυνάμωση των μυών του γόνατος (κυρίως οπίσθιοι μηριαίοι και τετρακέφαλος), με την ελπίδα απόκτησης κάποιου βαθμού σταθερότητας στο γόνατος. Αυτό επιτυγχάνεται με συστηματική φυσιοθεραπεία. Άλλο βασικό σημείο είναι η απόκτηση ιδιοδεκτικότητας (Proprioception), ένα σύστημα του πληροφορεί τον εγκέφαλο μας για τη θέση κάποιας άρθρωση στο χώρο. Το σύστημα αυτό μας προφυλάσσει από επικείμενους τραυματισμούς.
Η αποκατάσταση έγινε πλέον καθημερινή ρουτίνα και επιτυγχάνεται αρθροσκοπικά με τη τοποθέτηση μοσχεύματος στη θέση του ΠΧΣ. Τα μοσχεύματα είναι βασικά αυτόλογα, δηλ λαμβάνονται από τον ίδιο τον ασθενή, και στη πλειοψηφία τους είναι τένοντες των ισχιομηριαίων (Hamstrigs) ή επιγονατιδικός τένοντας. Το κάθε μόσχευμα από αυτά τα δύο έχει τα δικά του πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Γενικά και τα δύο μοσχεύματα έχουν τα ίδια καλά αποτελέσματα χωρίς να φαίνεται καθαρά ότι το ένα υπερέχει του άλλου.
Τα συνθετικά μοσχεύματα χρησιμοποιήθηκαν κατά κόρον στο παρελθόν, αλλά ουσιαστικά έχουν εγκαταληφθεί ένεκα των πολλαπλών προβλημάτων που δημιουργούσαν. Τελευταίως άρχισε η χρήση πτωματικών μοσχευμάτων, αλλά και αυτά παρουσιάζουν άλλα προβλήματα όπως προβλήματα ιστοσυμβατότητας, μετάδοσης ασθενειών κλπ. Άλλο βασικό σημείο είναι το πόσο φρέσκο είναι το μόσχευμα που θα χρησιμοποιηθεί. Γενικά και αυτά τα μοσχεύματα δεν έχουν καθιερωθεί.
Έτσι λοιπόν το καλύτερο μόσχευμα είναι το αυτόλογο δηλαδή το μόσχευμα που λαμβάνεται από τον ίδιο ασθενή την ώρα της επέμβασης
Στην επέμβαση δημιουργούνται κανάλια στα οστά της κνήμης και του μηρού ακριβώς στις θέσεις που εκφύεται και καταφύεται ο ΠΧΣ. Ακολούθως τοποθετείται το τενόντιο μόσχευμα στα κανάλια αυτά και συγκρατείται με διάφορούς τρόπους.
Πολύ βασικό σημείο είναι η κατανόηση ότι η όλη «κατασκευή» χρειάζεται χρόνο επούλωσης. Αρχικά χρειάζεται χρόνος για ενσωμάτωση του μοσχεύματος στα οστικά κανάλια. Ακολούθως επαναγγείωση του μοσχεύματος με τη δημιουργία αγγείων από τα σημεία ενσωμάτωσης στα οστά προς το μέσο του μοσχεύματος. Και τέλος η συνδεσμοποίηση του τενόντιου μοσχεύματος σε σύνδεσμο. Αυτή όλη η διαδικασία διαρκεί περίπου 5-6 μήνες κατά τους οποίους ο ασθενής πρέπει να ακολουθεί πιστά τις οδηγίες του ιατρού ή φυσιοθεραπευτή του.
Ως προς τη τεχνική αποκατάστασης, υπάρχουν οι μέθοδοι της αποκατάστασης με μονή δέσμη ή διπλή δέσμη. Η διπλή δέσμη ανατομικά φαίνεται καλύτερη αλλά στη πράξη δεν έχει ακόμα δείξει τα αναμενόμενα αποτελέσματα.
Μετεγχειρητικά ο ασθενής βαδίζει με πατερίτσες για 2- 4 εβδομάδες και λαμβάνει φυσιοθεραπεία η οποία συνεχίζεται για μεγάλο χρονικό διάστημα . Η αποκατάσταση για τις καθημερινές ασχολίες επέρχεται στις 4- 6 εβδομάδες και η επάνοδος σε αθλητικές δραστηριότητες σε 4-6 μήνες. Ποσοστό επιτυχίας 90-94%.